زیارت اربعین تجدید میثاق با امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) است. این زیارت پیام ها و آموزه های بسیاری به همراه دارد و هدف آن نشان دادن دوستی و وفاداری به راه این بزرگواران و اعلام آمادگی برای جان فشانی در این راه، ابراز دشمنی و برائت از قاتلان و دشمنان آنان، بیان مواضع و همبستگی با خط اهل بیت(ع)، ابراز ایمان و تبعیت و تسلیم در برابر آن حضرت، شناخت چهره های حق و باطل و ترسیم سیمای امام حسین(ع) و ویژگی های ایشان و فلسفه نهضت عاشوراست.
شفقنا در گفت وگو با اساتید دینی پیام ها و آموزه های اربعین و زیارت اربعین را مورد بررسی قرار داد تا دقت و تدبر در متن و محتوای زیارت اربعین، زائران و محبان سیدالشهدا(ع) را از معارف ناب و مفاهیم بلند آن بهره مند سازد.
آیت الله یوسفی غروی: اربعین فرصتی برای اظهار حقانیت امام حسین(ع) است
استاد برجسته تاریخ اسلام با بیان اینکه اربعین حسینی نمودی از حق در برابر باطل و فرصتی برای اظهار حقانیت امام حسین(ع) است، گفت: از سوی ائمه(ع) توصیه شده که اگر توانستید به زیارت حضرت بروید و اگر نتوانستید ولو بالای تپه و بلندی یا روی پشت بام بروید و روبه کربلای امام حسین(ع) کنید و سه مرتبه بگویید «صَلَّى اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ». در عصر حاضر زیارت اربعین حسینی مورد توجه بیشتری قرار گرفت چون بعثی ها از زیارت امام حسین(ع) جلوگیری کرده بودند و صحیح است اهل خیر در مقابل هر اهل شری که از هر عمل صالحی جلوگیری می کند، عکس العمل داشته باشد لذا زمانی که بعثی ها از زیارت امام حسین(ع) جلوگیری می کردند، ما به عکس عمل می کردیم و تأکید بیشتری بر انجام آن داشتیم.
اربعین حسینی نمودی از حق در برابر باطل
آیت الله محمدهادی یوسفی غروی در گفت وگو با شفقنا به مهمترین دلیل بزرگداشت اربعین سیدالشهدا(ع) اشاره و اظهار کرد: اربعین حسینی یاد امام حسین(ع) را به همراه دارد لذا ائمه(ع) و اهل بیت(ع) مردم را نسبت به بزرگداشت این روز که نمودی از حق در برابر باطل است، دعوت کردند. بنابر روایتی در کتاب مِصْباحُ الْمُتَهَجِّد شیخ طوسی و به نقل از صفوان بن مهران جمال، امام صادق(ع) به وی می فرماید: «روز اربعین وقتی چاشت(آفتاب) بالا می آید در زیارت امام حسین چنین بخوان» این روایت نشان می دهد که امام صادق(ع) مردم را به زیارت امام حسین(ع) کرده اند.
مراسم ار بعین فرصتی برای احیا و بزرگداشت نام و اهداف امام حسین(ع)
وی ادامه داد: بنا بر خبری دیگر که باز مرحوم شیخ طوسی در مِصْباحُ الْمُتَهَجِّد بیان کرده، امام حسن عسگری(ع) فرمودند: «زیارت اربعین یکی از نشانه های مومنین است» که در اینجا منظور از مومنین، مومن به حقانیت اهل بیت(ع) است. این موارد موجب شده است که پیروان ائمه و اهل بیت(ع) که معتقدین به حقانیت آنان هستند، متوجه شوند که ائمه(ع) همگان را به تجلیل اربعین امام حسین(ع) و عدم فراموشی آن، دعوت می کنند چرا که این مراسم وسیله و مناسبتی است برای احیا و بزرگداشت نام امام حسین(ع) و اظهار حقانیت حضرت در مقابل مخالفین اهل بیت(ع) و امام حسین(ع).
هیچ روایت خاصی درخصوص پیاده روی اربعین حسینی نداریم
این استاد برجسته تاریخ اسلام در پاسخ به این پرسش که زیارت اربعین امام حسین(ع) تنها در قالب پیاده روی مقبول است؟ گفت: هیچ روایت خاصی درخصوص پیاده روی اربعین حسینی نداریم، اگر کسی گمان می کند که چون در این عصر بیشتر پیاده روی برای زیارت اربعین انجام گرفته بنابراین حتماً ائمه این روز را برای پیاده روی تعیین کرده اند، در اشتباه است؛ حتی یک روایت هم در این باره نداریم.
وی افزود: طبق اسناد معتبر، تنها اصل کلی این است که زیارت امام حسین(ع) مستحب است. ائمه(ع) مردم را به زیارت امام حسین(ع) دعوت کردند و زیارت امام حسین(ع) اعم از این است که هر کسی، با هر وسیله ای خود را به زیارت حضرت برساند که باز هم تأکید می کنم این عمل مستحب است البته به طور کلی هر عمل صالح و شایسته ای و هر اقدام و عبادتی که بتوان نیت قربه الی الله کرد، طبعاً اجر آن هم بیشتر است و چون پیاده روی برای زیارت امام حسین(ع) و هر امام دیگری طبعاً زحمتش بیشتر از سواره رفتن است، لذاست که اجر آن هم بیشتر است و در خصوص زیارت امام حسین(ع) هم روایت داریم که هر گام و قدمی چه اجر و پاداشی دارد، تأکید می کنم این اجر و پاداش شامل هر زیارتی از جمله برای زیارت اربعین حسینی است وگرنه مخصوص زیارت اربعین، روایت خاصی نداریم.
اگر به زیارت امام حسین(ع) نرفتید، رو به کربلا این جمله را بگویید
آیت الله یوسفی غروی بیان کرد: موارد خاص زیارت امام حسین(ع) طبق آنچه در مفاتیح الجنان آمده شامل اول رجب، نیمه شعبان، نیمه رجب، شب های قدر ماه رمضان، عید فطر، عید قربان، روز عرفه، روز عاشور و روز اربعین است، در این روزها زیارت ها مخصوص امام حسین(ع) هستند، توصیه شده که اگر توانستید به زیارت حضرت بروید و اگر نتوانستید ولو بالای تپه و بلندی یا روی پشت بام بروید و روبه کربلای امام حسین(ع) کنید و سه مرتبه بگویید «صَلَّى اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ».
دلایل شکل گیری پیاده روی اربعین حسینی
آیت الله یوسفی غروی با بیان اینکه از نظر ائمه و اهل بیت(ع)، زیارت اربعین حسینی جایگاه ویژه ای ندارد بلکه تمام زیارات حضرت مورد تأکید است، گفت: اهل بیت(ع) نسبت به همه زیارات مخصوص امام حسین(ع) که بیان کردم، تأکید دارند البته آنکه بیشتر از باقی تاکید شده، زیارت روز عاشوراست. در این عصر زیارت اربعین حسینی مورد توجه بیشتری قرار گرفت چون بعثی ها از زیارت امام حسین(ع) جلوگیری کرده بودند و صحیح است اهل خیر در مقابل هر اهل شری که از هر عمل صالحی جلوگیری می کند، عکس العمل داشته باشد. زمانی بعثی ها از زیارت امام حسین(ع) جلوگیری می کردند و ما به عکس عمل می کردیم و تأکید بیشتری بر انجام آن داشتیم، پس از اینکه بعثی ها سقوط کردند، مرحوم شهید سیدمحمدباقر حکیم برای اداره قیام اسلامی از ایران به عراق روانه شد.
این استاد برجسته تاریخ اسلام ادامه داد: آیت الله حکیم پس از سقوط بعثی ها که دشمنان شیعه و اهل بیت(ع) بودند، اعلام کردند که برای اربعین حسینی با پای پیاده از نجف به کربلا خواهند رفت، مردم هم به تبعیت و برای تأیید آیت الله حکیم، به دنبال ایشان پیاده روی از نجف به کربلا را راه انداختند در صورتی که اهل علم، هفتصد سال است که این پیاده روی را در هر زیارتی دارند.
پیاده روی اربعین از اهل علم به غیر اهل علم نیز سرایت کرد
آیت الله یوسفی غروی گفت: حوزه علمیه نجف اشرف دو یا سه روز قبل از هر زیارت مخصوصه ای تعطیل می شود برای اینکه طلاب جوان با اساتید خود توافق کنند و از نجف به کربلا در دو یا سه روز از راه آب کوفه یا آب فرات به سَهله، ذوالکفل، طویریج و کربلا می روند و این راه پیاده روی اهل علم بوده است. پس از آن آرام آرام غیر اهل علم یعنی از مومنین نجف هم از اهل علم یاد گرفتند و بنا به پیاده روی کردند، اما غالب آنان برای اینکه می خواستند به کاسبی خود برسند به جای دو یا سه روز معطل شدن از راه نخلستان و آب، پس از آسفالت شدن مسیرها، از راه خشکی به کربلا می رفتند و در طول یک شبانه روز خود را به کربلا می رساندند و به این ترتیب بود که پیاده روی از اهل علم به غیر اهل علم نیز سرایت کرد.
آیت الله عندلیب همدانی: زیارت یعنی روی گرداندن از هر چه غیر حسینی است
محقق، مؤلف و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم به جمله ای در زیارت اربعین اشاره کرد «بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَهِ وَ حَیْرَهِ الضَّلَالَهِ» و هدف شهادت حضرت را این نکته دانست که مردم تا دامنه قیامت حق را از باطل و ظلمت را از نور تشخیص دهند، دچار ظلمت ظلم و تاریکی جهل و حیرت غفلت نباشند، انسانی و آگاه زندگی کنند، بدانند که در چه مسیری قدم بر می دارند و نور را با ظلمت و حق را با باطل یکسان نبینند و حق را بیان کنند همانطور که اسیران آزاده چهل روز سختی کشیدند، اما دست از بیان حقایق برنداشتند.
آیت الله محمد عندلیب همدانی در گفت وگو با شفقنا، پیام ها و آموزه های اربعین حسینی را تبیین و اظهار کرد: یکی از امتیازات حضرت حسین(ع) وجود زیارت اربعین است، ما در مورد هیچ یک از معصومین توصیه نداریم که چهل روز پس از شهادت، به زیارت آن حضرت بروید، حتی اگر دقت کنید سایر افراد هم که از دنیا می روند، پس از یکسال مراسم سالگرد برگزار می شود و هر سال چهلم اموات در نظر گرفته نمی شود، چهلم گرفتن هر ساله تنها مختص به امام حسین(ع) است و نتایج و آموزه های متعدد و فراوانی دارد.
زیارت یعنی روی گرداندن از هر چه غیر حسینی است و روی آوردن به هر آنچه حسینی است
اخلاق، گفتار و رفتار ما پس از زیارت ها باید حسینی تر باشد
وی ادامه داد: آموزه اول اربعین حسینی که باید به آن توجه کرد در واژه «زیارت» نهفته است، زیارت یعنی روی گرداندن از همه و روی آوردن به یک جا؛ کسی که چه از دور و چه از نزدیک امام حسین(ع) را زیارت می کند یعنی از هر آن چیزی که غیر از حسین(ع) است روی بر می گردانم و به هر آن چیزی که حسینی است روی می آورم. نمی شود من به زیارت حضرت بروم، چه از نزدیک و چه از دور زیارت را بخوانم و کاری کنم که او از آن کار منزجر و روی برگردان است. اساساً معنای زیارت یعنی روی گرداندن از هر چه غیر حسینی است و روی آوردن به هر آنچه حسینی است. این امر احتیاج به یادآوری و تذکر هم به خودمان و هم به جامعه دارد لذا زیارت اربعین خود یک فرصتی است برای این اعلام روی برگرداندن از غیر حسینی و روی آوردن به هر آنچه حسینی است. اخلاق، گفتار و رفتار ما پس از این زیارت ها باید حسینی تر باشد.
اربعین تنها زیارت حضرت سیدالشهدا نیست بلکه تکریم اسیرانی است که آزادانه رفتار کردند
محقق، مؤلف و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم به آموزه دیگری از اربعین حسینی اشاره و خاطرنشان کرد: آموزه دومی که در زیارت اربعین وجود دارد، این است که ما به این نکته مهم عنایت کنیم که قصه کربلا تنها روز عاشورا نبود که تمام شود و همه کار را حضرت حسین(ع) و اصحاب ایشان انجام دهند، این سفر چهل روزه عزیزان آزاده ای که به عنوان اسیر از این شهر به آن شهر برده شدند، رکن اساسی نهضت امام حسین(ع) است. ما در اربعین حسینی یک توجه ویژه ای به بخش دوم نهضت می کنیم که از روز و عصر عاشورا شروع شد و تا روزی که حضرات به کربلا رسیدند و بعد از آن هم ادامه پیدا کرد.
وی افزود: زیارت اربعین تنها زیارت حضرت سیدالشهدا نیست، تجلیل و تکریم از زین العابدین(س)، حضرت زینب(س) و اهل بیت عصمت و طهارتی است که در عین آنکه اسیر بودند، آزادانه رفتار کردند و پیام حضرت حسین(ع) را به مردم رساندند.
امام حسین(ع) به شهادت رسید تا مردم دچار ظلمت ظلم و تاریکی جهل و حیرت غفلت نباشند
آیت الله عندلیب همدانی با استناد به جمله ای از زیارت اربعین، به آموزه سوم اشاره و اظهار کرد: جمله ای در زیارت اربعین است که هدف شهادت حضرت را به خوبی بیان کرده است: «بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَهِ وَ حَیْرَهِ الضَّلَالَهِ»؛ امام به شهادت رسید برای اینکه مردم تا دامنه قیامت حق را از باطل و ظلمت را از نور تشخیص دهند، دچار ظلمت ظلم و تاریکی جهل و حیرت غفلت نباشند، انسانی و آگاه زندگی کنند، بدانند که در چه مسیری قدم بر می دارند، نور را با ظلمت و حق را با باطل یکسان نبینند.
اسیران آزاده سختی کشیدند اما دست از بیان حقایق برنداشتند
محقق، مؤلف و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در مورد نقش اربعین حسینی در تداوم پیام قیام عاشورا، گفت: اربعین حسین بدین صورتی که امروز شاهد آن هستیم از اختصاصات امام حسین(ع) است و برای زنده ماندن نام امام حسین(ع) و تجدید خاطره عاشورا است، مهم تر از آن توجه به بُعد دوم حادثه است، یعنی بُعدی که رهبر آن حضرت حسین(ع) و حضرت زینب(س) بودند که در ایام اربعین بیشتر به بُعد دوم توجه می کنیم که این بزرگواران پس از چهل روز که منزل به منزل و شهر به شهر رفتند، چگونه حق را به مردم معرفی کردند، سختی ها را کشیدند، اما دست از بیان حقایق برنداشتند.
جلب رضایت حضرت به زیارت ایشان اولی است
وی به عدم برگزاری مراسم پیاده روی اربعین حسینی امسال اشاره و بیان کرد: مانند هر شیعه محب اباعبدالله الحسین(ع) قلباً از وضعیتی که امروز پیش آمده و زوار عاشق ما نمی توانند از نزدیک در این پیاده روی و زیارت حضور پیدا کنند عمیقاً متأثر هستم، هیچ کسی نیست که از شرایط فعلی یعنی حضور نیافتن در مراسم اربعین راضی باشد، اما در عین حال باید کاری کنیم که امام هم از ما راضی باشد، جلب رضایت حضرت به زیارت ایشان اولی است.
می توانیم وفاداری و ارادت به حضرت را از راه دور داشته باشیم
آیت الله عندلیب همدانی ادامه داد: هدف زیارت جلب زیارت است، نباید به اسم زیارت از رضایت او چشم پوشی کنیم و مهم این است که قلب مقدس امام را به دست بیاوریم و به حضرت ابراز ارادت و وفاداری کنیم، می توانیم این وفاداری و ارادت را از راه دور نیز داشته باشیم.
احساسات خود را به گونه ای تنظیم کنیم که با فقه، دیانت و فتاوی فقهای ما سازگاری داشته باشد
وی بیان کرد: امسال نتوانستیم در پیاده روی اربعین حسینی شرکت کنیم که معتقدم تصمیم به جایی بود چون این بیماری فراگیر است و در صورت حضور در اجتماع اربعین بیش از پیش پخش می شد و از کنترل خارج می گردید؛ قطعاً امام حسین(ع) راضی نیست به اینکه شیعیان ایشان دچار بیماری و مشکلات شوند. ما نیز نباید دچار احساسات زودگذر باشیم، احساسات خود را به گونه ای تنظیم کنیم که با فقه، دیانت و فتاوی فقهای ما سازگاری داشته باشد.
بهترین اقدام در ایام اربعین حسینی برقراری مجالس خانگی است
محقق، مؤلف و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم با بیان اینکه امسال نتوانستیم به زیارت اربعین امام حسین(ع) برویم، اما فراوش نکنیم که عرض ارادت ها تعطیل نیست، تصریح کرد: من بهترین اقدام در این ایام را برقراری مجالس خانگی می دانم، اعضای هر خانواده دور هم جمع شوند و عرض توسلی داشته باشند، زیارت اربعین بخوانند و اگر می توانند مقداری نوحه سرایی کنند و اگر نمی توانند از کسی دعوت کنند تا در جمع خصوصی خانواده آنان چند کلمه ذکر مصیبت کند و در غیر این صورت نواری بگذارند و سوگواری و عرض ادرات کنند تا نام حضرت حسین(ع) در خانه ها پخش شود؛ هر خانه شیعیان یک حسینیه است، خیال نکنیم عرض ارادت ما باید منحصر شود به اینکه در خیابان ها بیاییم، البته اگر شرایط محقق باشد باید در پیاده روی اربعین حاضر شد و مجالس گرفت، اما امروز بهترین کار این است که همه شیعیان اهل بیت(ع) روز و شب اربعین در منزل های خود مجلس خانگی تشکیل دهند و زیارت اربعین بخوانند و عرض ارادت خود و خانواده خود را به امام شهید ابراز کنند.
با حضرت عهد ببندیم و هر روز از ایشان بخواهیم از آن عهد و پیمان تخطی نکنیم
آیت الله عندلیب همدانی به منظور جاری و ساری شدن پیام های اربعین حسین در مسیر زندگی، پیشنهادی داد و گفت: یکی از آثار تکرار زیارت ها چه از دور و چه از نزدیک به یاد ماندن آن عهد و پیمانی است که ما با امام شهید بستیم باید دائماً به خودمان بگوییم من عهد و پیمانی با خدا و حسین بن علی(ع) بستم که تا جایی که می توانم پیرو راه آنان باشم. تکرار کنم که من قول دادم و عهد بستم که آنچه را که حسین(ع) از آن راضی است، انجام دهم و آنچه را که ناراضی است، ترک کنم. همین که هر روز ولو به یک سلام مختصر اکتفا کنم و ضمن این سلام با امام تجدید عهد کنم، باعث می شود که در آن روز یک معصیت کمتر به سراغ من بیایم یا لااقل مراقبت بیشتری از خودم کنم؛ هر روز از حضرت بخواهیم امروز که زندگی می کنیم از آن عهد و پیمان تخطی نکنیم.
جوادی آملی: اگر جامعه ای از مکتب امام حسین(ع) دور بماند دچار نیرنگ حاکمان و جائران خواهد شد
مرار و ادامه حرکت عاشورایی سالار شهیدان را بایستی در اربعین جست وجو کرد و زائرین حسینی باید با اندیشه، روح، شعارها و آرمان های امام حسین(ع) بیعت کنند، گفت: پیام اربعین سالار شهیدان این است که همگان متوجه باشند، حکومت و خلافتی که با ادعای اسلامی است و خود را در کسوت و قالب اسلام قرار داده، اما ارزش ها و سنن اسلامی و قواعدی که در دین اسلام آمده را زیر پا می گذارد، دروغین و ناصواب است و باید آن را کنار زد و آنچه چهره عدل، حق و صدق است و از جایگاه اصیل اسلام برخواسته را مورد توجه قرار داد؛ اگر جامعه ای از مکتب امام حسین(ع) دور بماند حتماً دچار نیرنگ، فریب و مکر حاکمان و جائران خواهد بود
حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی در گفت وگو با شفقنا، به پیام ها و آموزه های اربعین حسینی اشاره و اظهار کرد: اربعین به عنوان یکی از جلوه های برتر ایمانی شناخته شده و در بیان امام حسن عسگری(ع) آمده که حضرت فرمودند: «یکی از علایم ایمانی، داشتن زیارت اربعین و برگزاری این رسالت و وظیفه دینی و ایمانی است».
استمرار و ادامه حرکت عاشورایی سالار شهیدان را بایستی در اربعین جست وجو کرد
وی ادامه داد: اربعین پیام بسیار مهم و عظیمی را به همراه دارد و در حقیقت استمرار و ادامه حرکت عاشورایی سالار شهیدان را بایستی در اربعین جست وجو کرد، اما برای تبیین مساله اربعین لازم است مقدمه ای در باب زیارت گفته شود مبنی بر اینکه معنای زیارت چیست؟ چون عملاً زائر اربعین سالار شهیدان می رود تا او را زیارت کند. مراد از زیارت این است که زائر قلب، عقد، نفس و آیینه وجودش را به سمت آن حقیقت بگرداند تا آنچه در حقیقت آن منظور وجود دارد در قلب، عقد، نفس و آیینه جان انسانی بتابد به گونه ای که محبت، ارادت، معرفت، اخلاق و همه جهات وجودیش را بر مبنای منظور بسازد.
حقیقت زیارت ارادت و معرفت قلبی و عقدی است
جوادی آملی درباره حقیقت زیارت گفت: حقیقت زیارت همان ارادت و معرفت قلبی و عقدی است که انسان زائر به سمت آن منظور نگاه می دارد. علی ابن ابیطالب درخصوص قد قامت الصلاه فرمودند: معنای قد قامت الصلاه و اقامه أی حان وقت الزیارهً و المناجاهً است، وقتی انسان مسلمان اقامه و قد قامت الصلاه می گوید یعنی وقت زیارت و مناجات با پروردگار عالم رسیده است، روشن می باشد که انسان در حال زیارت قلب، روح، جان و نفس خویش را به سمت پروردگار عالم نگاه دارد تا جلوه های ربوبیت پروردگاری در جان عبد رسوخ کند و انسان با نورانیت وجود الهی بتواند زندگی، معیشت و معاد خود را تامین نماید.
زائرین حسینی باید با اندیشه، روح، شعارها و آرمان های امام حسین(ع) بیعت کنند
استاد حوزه علمیه قم افزود: گرچه ممکن است جسد و جسم زیارت با راهپیمایی یا پیاده روی همراه باشد، اما حقیقتی که در زیارت نهفته می باشد، این است که جان، قلب، عقل و نفس انسانی در گرو منظور قرار گیرد و انسان خود را با آن منظور پیوند دهد و عهد و میثاقی بین خود و منظور ایجاد کند. در اربعین سالار شهیدان هم این نکته وجود دارد، انسانی که به سوی زیارت امام حسین(ع) حرکت می کند، باید این هدف را مدنظر قرار دهد که با اندیشه، روح، شعارها و آرمان های امام حسین(ع) بیعت کند و دل و جانش را فرو بسپارد و خود را در گرو آن عزیز قرار دهد همانطور که جابربن عبدالله انصاری اولین زائر حرم سالار شهیدان حسین بن علی بود و خود را در مقابل امام حسین(ع) اینگونه می دید.
اکنون بر ما لازم است همدلی و اندیشه بلند امام حسین(ع) را پیدا کنیم
جوادی آملی عنوان کرد: جابربن عبدالله انصاری به عنوان اولین زائر حرم امام حسین(ع) در عمل، مرام و آیین خود را شریک حضرت می دانست و بیان می کرد با همه اصحاب و یارانی که در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسیدند، همراه و همفکر و همدل است و مسیر وجودی و زندگی او با آنان همراهی و همدمی دارد که حتی عطیه بن سعد از این مساله به شگفت آمد و جناب جابربن عبدالله انصاری در مقام پاسخ به این شگفتی و تعجب جناب عطیه فرمود: «من از حبییم رسول الله شنیدم که اگر کسی قومی را دوست داشته باشد با آنان محشور می شود و اگر عمل قومی را بپسندد در عقل با آنان شریک خواهد بود».
وی ادامه داد: این سخنان ارزشمند جابربن عبدالله انصاری است که قبل از اینکه راهپیمایی یا پیاده روی کند، همدلی، همفکری و همراهی خود را با امام حسین(ع) اثبات کرد و پس از آن مسیر از مدینه به کوفه و کربلا را طی نمود بنابراین آنچه اکنون بر ما لازم هست این است که بتوانیم این همدلی و اندیشه بلند امام حسین(ع) را پیدا کنیم.
امام حسین(ع) با حرکت ارزشمندی که ایجاد کرد خط بین حق و باطل را مشخص نمود
استاد حوزه علمیه قم در ادامه به پیام ها و آموزه های امروز اربعین حسینی اشاره و بیان کرد: پیامی که از اربعین حسینی می گیریم بسیار مهم، خطیر و حساس است و آن اینکه امام حسین(ع) راهی را باز کرد که این راه بین حق و باطل امتیاز می بخشد چون گاهی اوقات حق به باطل و باطل به حق نزدیک می شود به گونه ای که راه حق و باطل غیر قابل تشیخص می گردد و امام حسین(ع) با حرکت ارزشمندی که ایجاد کرد خط بین حق و باطل را مشخص نمود.
آموزه حسین(ع): باید با خلافتی که به نام اسلام برپا می شود و بر ضد آرمان ها، سنن و ارزش های اسلامی قیام می کند، ستیز کرد
وی گفت: حکومتی که جریان خبیث بنی امیه ایجاد کرده بودند در کسوت ظاهری حکومت اسلامی و در قالب خلافت اسلامی بود و این اقدام بسیار مشکل بود که امام حسین(ع) به مردم این معنا را تفهیم کند که اگر احیاناً خلافتی به نام اسلام برپا شود و بخواهد بر ضد آرمان ها، سنن و ارزش های اسلامی قیام کند، بایستی با آن ستیز کرد و آن را از جای برانداخت زیرا عنوان اسلامی و خلافت اسلامی موجب تیرگی و تباهی می شود و جامعه را به خطا می برد.
امام حسین(ع) تمایز میان باطل و حقانیت حکومت اسلامی را به همگان تفهیم کرد
وی با بیان اینکه حرکت و پیام مهم حسین بن علی را شناساندن اسلام و حکومت اسلامی حقیقی دانست و تصریح کرد: به نام خلافت پیامبر گرامی اسلام و حکومت اسلامی، حکومت و خلافت اسلامی غیر حقیقی و دروغینی برپا شده بود، یزید نانجیب لقب امیرالمومنین را برای خود داشت و این باعث می شد که جامعه گمان کند یزید به حق خلیفه پیامبر(ص) است و حکومتی که او برپا کرده، حکومتی اسلامی است درحالی که امام حسین(ع) حرکت خود را به این دلیل آغاز کرد که این حکومتی که در کسوت اسلامی و لباس خلافت اسلامی به پا شده به جز جنگ با اسلام و شکستن سنت های الهی، نبوی و علوی نیست لذا حضرت این حرکت، جنبش و نهضت را ایجاد کرد که میان باطل حکومت اسلامی و خلافت اسلامی یزید با خلافتی که امام حسین(ع) شایستگی آن را از درگاه الهی یافته بود را تمایز دهد.
استاد حوزه علمیه قم اظهار کرد: در آن زمان متأسفانه توده مردم نتوانستند این افتراق و امتیاز را بین حکومت دروغین یزیدیان و بنی امیه و خلافتی که به عنوان خلافت اسلامی ادعا می کردند با آنچه که حکومت حق و عدل حسینی و علوی بوده است امتیاز ببخشند لذا گفتند حسین بن علی علیه امیرالمومنین یزید خروج کرده است و با همین شعار علیه حسین بن علی برخواستند و عمر سعد هم به عنوان یک چهره نفاق و شقاق این جریان را ایجاد کرد بنابراین پیام اربعین سالار شهیدان این است که همگان متوجه باشند، حکومت و خلافتی که با ادعای اسلامی است و خود را در کسوت و قالب اسلام قرار داده، اما ارزش ها و سنن اسلامی و قواعدی که در دین اسلام آمده را زیر پا می گذارد، دروغین و ناصواب است و باید آن را کنار زد و آنچه چهره عدل، حق و صدق است و از جایگاه اصیل اسلام برخواسته را مورد توجه قرار داد.
اگر جسم و کالبد زیارت با روح آن هماهنگ بود، می تواند پیام بخش، امید بخش و نجات بخش باشد
وی در مورد نقش اربعین در تداوم قیام عاشورا، گفت: اگر یک واقعیتی هم روح و هم جسم و کالبدش با هم هماهنگ باشد، می تواند پیام بخش، امید بخش و نجات بخش باشد، اما اگر روح این قصه از آن جدا شد و یک جسد، ظاهر و بدن بی روحی از آن مانده باشد، نمی تواند پیام بخش باشد. راهپیمایی و پیاده روی و امثال ذلک کالبد زیارت است، اما روح زیارت این است که انسان یک معرفت صحیح و قلب و عقل روشنی را نسبت به وقایع پیدا کند. متأسفانه امروز چه بسیار ما فرهنگ واقعی زیارت را در حد راهپیمایی و پیاده روی فرو کاستیم و از حقیقت زیارت که روحش ارتباط قلبی، عقلی و نفسانی است و باعث می شود که اندیشه های انسانی به درستی شکل بگیرد و با حق و عدل و صدق آشتی کند، جدا شدیم و به حواشی پرداختیم؛ گفتیم این هزار عمود بین نجف و کربلا را طی می کنیم و باز می گردیم یا در بین راه غذا و امکانات و امثال ذلک توزیع می کنیم و جامعه اسلامی و شیعی چه سرمایه های عظیمی در این رابطه هزینه می کند این در حالی است که این اقدامات به کالبد زیارت اربعین برمی گردد نه روح زیارت اربعین و بر همه جامعه ضروری است که ارتباط معرفتی را پیدا کنند.
جامعه ای که در برابر ظلم نایستد و اجازه دهد حق مظلوم واقع شود، نمی تواند نقش و اهداف زیارت اربعین را دریابد
استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: جامعه ای که به لحاظ قلبی این هدف و پیام امام حسین(ع) را از عاشورا گرفتند بایستی بین حق و باطل امتیاز قائل باشند، شعار بزرگ امام حسین(ع) این بود أَلاَ تَرَوْنَ أَنَّ اَلْحَقَّ لاَ یُعْمَلُ بِهِ وَ أَنَّ اَلْبَاطِلَ لاَ یُتَنَاهَى عَنْهُ؛ در جامعه ای که ملت آن ببیند حق مظلوم واقع شده و به حق کمکی نکند و باطل حاکم شود، حتی اگر به جای ۴ میلیون، ۴۰ میلیون مردم این جامعه به زیارت هم بروند، نمی توانند نقش و اهداف زیارت اربعین را دریابند.
پیام نهضت امام حسین(ع) اختصاصی به عالم شیعه و اسلام ندارد
جوادی آملی گفت: اگر روح زیارت اربعین با این جسد یعنی پیاده روی و راهپیمایی همراه شود، می تواند نه تنها برای جامعه اسلامی ما بلکه برای کل جوامع اسلامی و جوامع بشری نویدبخش و امیدبخش باشد زیرا پیام نهضت امام حسین(ع) اختصاصی به عالم شیعه و اسلام ندارد، ایشان نجات انسانیت را هدف گرفتند بنابراین امروزه که ما متأسفانه از فرهنگ اصیل زیارت دور مانده ایم و روح و حقیقت زیارت را به جسد و جسم زیارت فرو کاستیم، بهره چندانی نصیب کشور و نظام و ملت نخواهد شد، و اگر ارتباط بین روح و جسم یک ارتباط درست و صحیحی باشد و ما ضمن اینکه اهداف و آرمان های حسین بن علی را خوب شناختیم و امتیازاتی که حضرت بین حق و باطل ایجاد کرد و با خون خود حق و باطل را جدا کرد را فهمیده باشیم، آنگاه است که زیارت اربعین با این شور و هیجان و پیاده روی ها می تواند معنا و حقیقت خود را بیابد در غیر این صورت جسدی خواهد بود بدون روح و چه بسا موجب انحراف هم شود. همانطوری که در باب ماه رمضان گفته می شود که اگر کسی روح رمضان را رعایت نکند آنچه از روزه نصیبش می شود جز تشنگی، خسنگی و گرسنگی چیز دیگری نیست، اگر حقیقت زیارت که تمایل قلبی، روحی، فکری و نفسی با اندیشه ها و آرمان ها و مکتب امام حسین(ع) است ایجاد نشود و عهد و میثاق انسانی با حسین بن علی و آرمان و مکتبش ایجاد نگردد، این راهپیمایی ها و پیاده روی ها هم نمی توانند جز خستگی چیزی برای جامعه اسلامی به همراه داشته باشند.
تقویت درست سخنرانی ها و پیام های امام حسین(ع) جبران مناسبی برای پیاده روی اربعین امسال است
وی در مورد تأثیر عدم برگزاری مراسم پیاده روی اربعین حسینی در انتقال پیام این روز، گفت: طبیعی است که شور و نشاط اربعینی کمتر می شود و جامعه ما همواره نیاز دارد که شور حسینی داشته باشد و تردیدی در آن نیست، اما اگر جامعه شرایطی که برای او پیدا شده را به فرصت تبدیل کند و در حقیقت اندیشه ها و جلوه های مکتب سالار شهیدان حسین بن علی را در این رابطه تقویت نماید و تبیین درستی از مکتب امام حسین(ع) به لحاظ سخنرانی ها و پیام ها و برخوردهایی که حضرت از مکه تا مدینه و از مدینه تا کربلا داشت و همچنین پیام هایی که زینب کبری(س) و امام سجاد(ع) و کاوران به جا مانده از کربلا، گذاشتند را مرور کنند و مظلومیت این جریان را خصوصاً آنچه که در قضیه کوفه و شام اتفاق افتاده را برای جامعه بازگو کنند تا مردم فرصت شناخت و معرفت بیشتری پیدا کنند و بیشتر یک سلسله شعارها و مداحی هایی که تنها به مسایل عاطفی باز می گردد را در خود تقویت نمایند چه بسا بتواند جبران بهتر و مناسب تری در این رابطه باشد.
دین در قالب حکومت های اموی، عثمانی و عباسی بسیار و دین در سایه اندیشه ها و مکتب امام حسین(ع) بسیار اندک است
استاد حوزه علمیه قم در مورد دلایل توصیه بزرگان دین به زیارت اربعین اشاره و خاطرنشان کرد: این توصیه ها دو جهت دارد، یکی اینکه این سخنان براساس منابع وحیانی است که در اختیار ماست؛ در روایات بسیار بر احیای مکتب امام حسین(ع) و زنده نگاه داشتن جریانی که به عاشورا و کربلا منتهی شده تأکید گردیده و دلیل آن این است که دین باقی باشد چون دینی که در قالب حکومت های اموی، عثمانی، عباسی و امثال ذلک است، فراوان می باشد، اما آن دینی که در سایه اندیشه ها و مکتب امام حسین(ع) بخواهد باقی بماند بسیار اندک است.
جامعه ای که با اندیشه ها و مواضع امام حسین(ع) حرکت کند هرگز سقوط نخواهد کرد
وی افزود: جامعه تنها می تواند با شمشیر افتراق و امتیازی که امام حسین(ع) ایجاد کرده، مسایل را به درستی بشناسد چون حکومت های جائر در قالب های متفاوت اموی، عثمانی، عباسی و غیره همواره بوده، هستند و خواهند بود، اما آنچه که می تواند این حکومت ها را از حق جدا نکند، تنها و تنها مکتب امام حسین(ع) است. بزرگان دین می دانند که اگر مکتب امام حسین(ع) در میان مردم باشد و جامعه با اندیشه ها و مواضعی که امام حسین(ع) داشت و انظار و آرایی که امام حسین(ع) اعلام کرده بود، حرکت کنند هرگز آن جامعه سقوط نخواهد کرد و رنگ ذلت و شکست را نخواهد کشید بلکه همواره پیروز و موفق و کامیاب است.
اگر جامعه ای از مکتب امام حسین(ع) دور بماند حتماً دچار نیرنگ، فریب و مکر حاکمان و جائران خواهد بود
جوادی آملی در پایان گفت: هر قوم و جریانی که خود را با مکتب امام حسین(ع) آشنا کرد و خود را در مسیر این مکتب قرار داد، موفق و ناجی است. اصرار علما بر زیارت اربعین بدین معناست که موفقیت یک جامعه و پیروزی، در پرتو مکتب امام حسین(ع) است و اگر جامعه ای از این مکتب دور بماند حتماً دچار نیرنگ، فریب و مکر حاکمان و جائرانی خواهد بود که با لباس دین و کسوت امیرالمومنینی، خلافت رسول الله و خلیفه الهی و حکومت اسلامی به جان مردم خواهند افتاد و آنان را از اهداف و آرمان هایشان دور خواهند کرد.
محسن غرویان: پیروان ظلم را بر نمی تابند و برای دفاع از حق، حقیقت و عدالت آمادگی دارند
شفقنا- عضو هیات علمی جامعه المصطفی العالمیه با تأکید بر اینکه امسال هم زیارت امام حسین(ع) از راه دور می تواند عمیق، معنوی و موثر باشد و آموزه های مهمی به همراه دارد، گفت: عاشقان امام حسین(ع) ظلم را بر نمی تابند و برای دفاع از حق، حقیقت و عدالت آمادگی دارند. اربعین برای همه مسئولینی که نظام جمهوری اسلامی را مدیریت می کنند نیز پیامی دارد و آن اینکه عشق به امام حسین(ع) پشتوانه اصلی نظام است و اگر مسئولین نظام در راه ارزش های حسینی حرکت کنند، ملت را همراه با خود دارند. هیچ کسی نمی تواند ادعا کند که این ارزش ها و پیام ها را به نحو مطلق و صد در صد محقق کرده، ولی مهم این است که ما در اربعین تصمیم بگیریم در این مسیر حرکت کنیم، زندگی و رفتارمان را در جهت این پیام ها و ارزش ها سمت و سو دهیم و عزم و اراده استوار پیدا کنیم که در مسیر امام حسین(ع) حرکت کنیم.
پیام اربعین حسینی؛ وحدت، انسجام و همدلی
حجت الاسلام و المسلمین محسن غرویان در گفت وگو با شفقنا به سه پیام مهم اربعین حسینی اشاره و اظهار کرد: اولین پیام وحدت، انسجام و همدلی است، پیاده روی اربعین حسینی امسال به دلیل رعایت مسایل بهداشتی برگزار نمی شود، اما اجتماع اربعین و عزاداری برای امام حسین(ع) به همه دنیا پیام وحدت، همدلی و انسجام میان علاقه مندان امام حسین(ع) را می رساند چون می بینیم که در اربعین همه شیعیان و مسلمانان و حتی غیر مسلمانان کنار هم اجتماع می کنند و این برای دنیای امروز پیام بسیار مهمی است که عشق به امام حسین(ع) وحدت بخش و اتحاد آفرین است و انسجام و همدلی را در بین عاشقان برقرار می کند.
پیام اربعین حسینی؛ عاشقان امام حسین(ع) ظلم را بر نمی تابند
وی ادامه داد: پیام دوم که بسیار مهم می باشد این است که عاشقان امام حسین(ع) ظلم را بر نمی تابند و برای دفاع از حق، حقیقت و عدالت آمادگی دارند، ابرقدرت های جهانی که در صدد ستم بر جهانیان هستند، می بینند در مراسم اربعین و عزاداری ها پیروان امام حسین(ع) به دنبال عدالت، انسانیت و ارزش های اخلاقی و انسانی و عدالت محور هستند.
پیام اربعین حسینی؛ عشق به امام حسین(ع) پشتوانه اصلی نظام است
غرویان پیام سوم اربعین حسینی را مختص مسئولین دانست و بیان کرد: اربعین یک پیامی برای همه مسئولینی که نظام جمهوری اسلامی را مدیریت می کنند، دارد و آن اینکه عشق به امام حسین(ع) پشتوانه اصلی نظام است و اگر مسئولین نظام در راه ارزش های حسینی حرکت کنند ملت را هم با خود همراه دارند، مردم به عشق امام حسین(ع) سختی ها را تحمل می کنند و از مسئولین توقع دارند در راستای ارزش های حسینی حرکت کنند تا پشتیبانی ملت را داشته باشند و آن پیوند ملت و دولت همیشه برقرار باشد.
اربعین حافظ و نگهبان ارزش های عاشورایی است
عضو هیات علمی جامعه المصطفی العالمیه به نقش اربعین حسینی در تداوم پیام قیام عاشورا اشاره و خاطرنشان کرد: اربعین حافظ و نگهبان ارزش های عاشورایی است چون پس از چهل روز گذشتن از شهادت امام حسین(ع) مراسم اربعین یادآور این است که عشق به سیدالشهدا و ارزش های عاشورایی فراموش نمی شود و این اربعین هایی که در طول تاریخ تکرار می شود و سال به سال زنده تر می گردد، نشان دهنده نفوذ عشق به امام حسین(ع) در دلها و قلب هاست. اِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام حَرارَهً فى قُلُوبِ الْمُؤ منینَ لا تَبْرُدُ اَبَداً؛ در شهات امام حسین(ع) یک حرارتی در قلوب مومنین ایجاد شده که هیچ وقت قطع نمی شود و اربعین جلوه همان حرارت است.
امسال زیارت امام حسین(ع) از راه دور می تواند عمیق تر، معنوی تر و موثرتر باشد
غرویان به زیارت واقعی و برگزاری مراسم اربعین امسال از راه دور تأکید کرد و گفت: از گذشته ها بسیار گفتند و شنیدیم که «بُعد منزل نبود در سفر روحانی»، در واقع بُعد مسافت نمی تواند حرارت عاشقانه نسبت به امام حسین(ع) را خاموش کند، آتش عشق همیشه در دل عاشق وجود دارد البته چه بهتر که زیارت ظاهری و عینی هم صورت بگیرد، اما اصل، عشق حسینی در باطن عاشقان است. امسال به دلیل رعایت مسایل بهداشتی و سلامتی و بیماری کرونا افراد از زیارت از راه نزدیک محروم شدند، اما دل می تواند ارتباط را برقرار کند و اتفاقاً سوز زیارت یا ارتباط معنوی از دور شاید بیشتر هم باشد چون انسان برای خود و امام حسین(ع) احساس مظلومیت می کند لذا این ارتباط می تواند عمیق تر، معنوی تر و موثرتر باشد. افراد باید بتوانند ارتباط قلبی برقرار کنند و مهم همان است که انسان را می سازد و امیدواریم که با عنایت امام حسین(ع) دل های عاشقان متحول شود و همه رنگ و بوی بیشتری از فرهنگ عاشورا و امام حسین(ع) پیدا کنیم.
عضو هیات علمی جامعه المصطفی العالمیه در مورد علل توصیه بزرگان دین نسبت به زیارت اربعین، بیان کرد: تاریخ ما نشان می دهد که شخصیت های بزرگی مانند جابربن عبدالله انصاری در روز اربعین به زیارت سیدالشهدا رفتند و انقلاب درونی پیدا کردند. شخصیت های علمی ما هم در طول تاریخ به خاطر همین ارتباط قلبی با امام حسین(ع) و برکات عزاداری و گریه بر امام حسین(ع) یک عنایت ویژه ای بر زیارت و مراسم اربعین داشتند چون تناسب و ارتباط با سیدالشهدا در اربعین یک اثر وضعی خاصی دارد و می تواند قلب انسان را منقلب کند. همه علما عنایتشان به خاطر اثرات معنوی، روحی و عرفانی در قلب است که به دنبال این ارتباط بوده اند و خود زیارت اربعین هم می تواند در این تحول درونی بسیار موثر باشد.
عزم و اراده استوار پیدا کنیم که در مسیر امام حسین(ع) حرکت کنیم
غرویان به راهکاری برای جاری شدن پیام های اربعین حسینی در زندگی امروز اشاره و اظهار کرد: هیچ کسی نمی تواند ادعا کند که این ارزش ها و پیام ها را به نحو مطلق و صد در صد محقق کرده است ولی مهم این است که ما در اربعین تصمیم بگیریم که در این مسیر حرکت کنیم، زندگی و رفتارمان را در جهت این پیام ها و ارزش ها سمت و سو دهیم و عزم و اراده استوار پیدا کنیم که در مسیر امام حسین(ع) حرکت کنیم. اثر عاشورا، تاسوعا، اربعین و محرم و صفر این است که یک انقلاب درونی در افراد ایجاد می کند و افراد تصمیم می گیرند که اگر مسیر انحرافی می رفتند، تغییر دهند و توبه کنند و تصمیم بگیرند که در مسیر امام حسین(ع) حرکت کنند، امیدواریم که این اتفاق برای همه ما رخ دهد.
بهجت پور: امام حسین(ع) چهره رخشان عدالت خواهی در شرایط پیچیده جامعه است
مدیر حوزه های علمیه خواهران احیای شخصیت جامعه اسلامی و عدالتخواهی را از جمله پیام ها و آموزه های اربعین حسینی دانست و گفت: برپایی یک جامعه متکامل به این است که «عدالت خواه» باشد و هر نوع و هر جلوه ای از جلوه های ستم را به حاشیه براند. گاهی تشخیص عدل و ستم پیچیده می شود، اما امام حسین(ع) نماد نمایان ساختن عدالت پیچیده و نشان دادن ستم پیچیده در شرایط سخت است. کسانی به نام امیرالمومنین و گروهی به نام مومن و مسلمان عدالت را به چالش کشیده بودند و خود، آسیب عدالت بودند، امام حسین(ع) در این شرایط وارد میدان شد و مساله قیام خود را مطرح کرد و چون جامعه آسیبی که می بیند از ستم پیچیده و شرایط شبهه ناک است، امام حسین(ع) چهره مشعشع عدالت خواهی در شرایط پیچیده است لذا حفظ جریان عاشورا، اربعین حسینی و زیارت امام حسین(ع) برای دریافت و زنده نگاه داشتن پیام حضرت ضروری است. این مساله دقیقاً با آسیب هایی که ممکن است جامعه با آن مواجه شود، پیوند دارد و برای رهایی از آسیب ها و آفت هایی که جامعه دینی ممکن است متوجه آن شود باید جریان و فرهنگ عاشورا و اربعین و فرهنگ اربعین احیا شوند.
تقویت پیوند میان امت و امام، جامع همه پیام های اربعین
حجت الاسلام والمسلمین بهجت پور در گفت وگو با شفقنا به پیام ها و آموزه های اربعین حسینی اشاره و اظهار کرد: اربعین پیام های گوناگونی را به ما هدیه می دهد که شاید جامع همه این پیام و آموزه ها، تقویت پیوند میان امت و امام است حتی اگر امام از دست رفته باشند و فرصت استفاده از ایشان و بهره مندی از بیانات مستقیم ایشان را از دست داده باشیم.
امام حسین(ع) فرهنگی بی نظیر برای جوامع به ارمغان آورد
وی ادامه داد: امامت در مذهب تشییع جریانی نیست که تنها یک رهبر اجتماعی و سیاسی باشد و تا زمانی که در این عالم حضور دارد، ایشان را تجلیل کنیم و در بیعت با ایشان باشیم و تبعیت از ایشان را به عنوان فرق تبعیت از حاکم معنا می کنیم بلکه امامت یک فرهنگ است و پیوند ما با امام در زمان حیات و بعد از حیات ایشان ادامه دارد چون مساله شخص امام نیست بلکه فرهنگی است که برای جامعه به ارمغان می آورد و از آن فرهنگ به عنوان فرهنگ تعالی بخش و پیشرو و فرهنگی که آرمان ها را محقق یا حرکت ما را به سمت آرمان ها جهت می دهد، یاد می کنیم. بنابراین پیام اربعین این است که بعد از امام نیز پیوند خود را با ایشان برقرار کنیم و بهره مندی از آموزه های حضرت را پس از ایام شهادت یا از دست دادن ایشان تداوم ببخشیم.
امام حسین(ع) شخصیت جامعه اسلامی را به خودشان بازگرداند
وی در ادامه به اربعین حسینی و پیام های نهفته در آن اشاره کرد و گفت: فداکاری که امام حسین(ع) انجام دادند و راهی که حضرت به خاطر آن شهید شدند، در حادثه اربعین نشان داده شد، امام حسین(ع) شخصیت جامعه اسلامی را به خودشان بازگرداند لذا جامعه باید شخصیتی که امام حسین(ع) برای زنده شدن آن تلاش کرد را تداوم ببخشد.
امام حسین(ع) به ما آموخت برای احیای ارزش ها باید از خود گذشت
حجت الاسلام والمسلمین بهجت پور افزود: در تحولات ۵۰ سال پس از ارتحال پیامبر(ص) به تدریج روح حماسه، شهامت، ایثارگری و دغدغه مندی نسبت به ارزش ها در جامعه به حاشیه رفت یا حتی مُرد. اقدامی که امام حسین(ع) انجام داد این بود که باید برای احیا و باقی ماندن ارزش ها تلاش کرد ولو اینکه این ارزش ها به قیمت از دست رفتن جان و حتی جان ها، مال، اسارت و در فشار قرار گرفتن خانواده باشد.
امام حسین(ع) به دنبال زنده کردن شخصیت جامعه اسلامی بودند
مدیر حوزه های علمیه خواهران ضمن تأکید بر دریافت متفاوت پیام اربعین، از بُعد جدیدتری این آموزه ها و پیام ها را مورد بررسی قرار داد و بیان کرد: مراسم اربعین حسینی و زیارت حضرت و حتی مانند امروز حرکت توفنده مردم به سمت امام حسین(ع)، نماد این است که ما پیام حضرت که احیای شخصیت جامعه اسلامی بود را دریافت کردیم. امام حسین(ع) به دنبال زنده کردن شخصیت جامعه اسلامی بودند و ما هم به تبعیت از حضرت همچنان خود را تابع ایشان می دانیم و در همان مسیر حرکت می کنید و این پیام ایشان را به نسل ها و عصرهای دیگر منتقل می کنیم.
وی با توجه به اینکه امسال مراسم پیاده روی اربعین حسینی برگزار نمی شود، ابتکار عمل در این زمینه را ضروری دانست و گفت: رفتن به سمت امامزاده ها و افراد یا اشخاصی که در مسیر امام حسین(ع) جان خود را دادند و این فرهنگ را احیا کرده اند البته با رعایت پروتکل های بهداشتی می تواند امسال جایگزینی برای مراسم پیاده روی باشد.
امسال اربعین را به نحو دیگری در زندگی شیعه و پیروان مکتب اهل بیت(ع) احیا کنیم
وی افزود: در گذشته پیش از اینکه راه کربلا باز شود، در ایران به گونه های مختلف مراسم اربعین را برگزار می کردیم، به این ترتیب که به سمت هر مکانی که نمادی از اهل بیت(ع) یا شخصیت هایی وجود داشت که در مسیر امام حسین(ع) جان خود را از دست دادند، حرکت می کردیم و به عزاداری می پرداختیم، در واقع اظهار ارادت به امام حسین(ع) را با اظهار اردات به یکی از نوادگان ایشان انجام می دادیم. به نظرم امسال هم که به دلیل شیوع بیماری امکان رفتند به مراسم پیاده روی اربعین نیست، شرایط مانند دوره رژیم بعث است که امکان زیارت امام حسین(ع) را نداشتیم لذا چاره ای نیست مگر اینکه این نماد را به نحو دیگری در زندگی شیعه و پیروان مکتب اهل بیت(ع) احیا کنیم.
روح عدالتخواهی ماهیت قیام امام حسین(ع) را تشکیل می دهد
مدیر حوزه های علمیه خواهران در پاسخ به این پرسش که به چه دلایلی بزرگان دین بر زیارت امام حسین(ع) و مراسم اربعین حسینی تأکید کردند؟ گفت: تصور من این است که بزرگان ما به این نتیجه رسیده اند که برپایی یک جامعه متکامل به این است که «عدالت خواه» باشد و هر نوع و هر جلوه ای از جلوه های ستم را به حاشیه براند و مردم انگیزه های خود را در این خلاصه کنند که قسطی را در جامعه برپا کنند و به دنبال عدالتخواهی باشند چون روح عدالتخواهی ماهیت قیام امام حسین(ع) را تشکیل می دهد که خلاصه و عصاره زحمات همه کتب آسمانی و انبیاست.
حجت الاسلام والمسلمین بهجت پور به آیه «لَقَد أَرسَلنا رُسُلَنا بِالبَیِّناتِ وَأَنزَلنا مَعَهُمُ الکِتابَ وَالمیزانَ لِیَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ» اشاره و تصریح کرد: تلاش همه انبیا، ائمه اطهار و کتب آسمانی این بود که مردم برای اجرای عدالت به پا خیزند؛ امام حسین(ع) در شرایط پیچیده جامعه که با رنگ و بوی دین، عدالت زمین خورده بود و ستمگری به جای عدالت به میدان آمده بود، برای مقابله با ستم و در مسیر عدالت قیام کرد.
امام حسین(ع) نماد نمایان ساختن عدالت پیچیده و نشان دادن ستم پیچیده در شرایط سخت است
وی گفت: گاهی تشخیص عدل و ستم پیچیده می شود، اما امام حسین(ع) نماد نمایان ساختن عدالت پیچیده و نشان دادن ستم پیچیده در شرایط سخت است. کسانی به نام امیرالمومنین و گروهی به نام مومن و مسلمان عدالت را به چالش کشیده بودند و خود، آسیب عدالت بودند، امام حسین(ع) در این شرایط وارد میدان شد و مساله قیام خود را مطرح کرد و چون جامعه آسیبی که می بیند از ستم پیچیده و شرایط شبهه ناک است، امام حسین(ع) چهره مشعشع عدالت خواهی در شرایط پیچیده است لذا علمای ما توصیه دارند که حفظ جریان عاشورا، اربعین حسینی و زیارت امام حسین(ع) برای دریافت و زنده نگاه داشتن پیام حضرت ضروری است. این مساله دقیقاً با آسیب هایی که ممکن است جامعه با آن مواجه شود، پیوند دارد و برای رهایی از آسیب ها و آفت هایی که جامعه دینی ممکن است متوجه آن شود باید مساله عاشورا و فرهنگ عاشورا و اربعین و فرهنگ اربعین احیا شوند.
اگر جامعه، عدالت خواهی را به عنوان بخشی از هویت دینی خود بشناسند، عاشورا و پیام عاشورا همیشه زنده خواهند ماند
حجت الاسلام والمسلمین بهجت پور به منظور جاری و ساری بودن پیام اربعین حسینی در طول زندگی توجه به دو نکته را ضروری دانست و اظهار کرد: اول اینکه باید روح حماسه را دائم در زندگی مردم زنده نگاه داریم، اگر روح حماسه و شهامت در مردم باشد و مردم شخصیت خود را بالاتر و والاتر از این ببینند که ستم ها را تحمل یا توجیه کنند؛ تا زمانی که جامعه چنین بلوغی را داشته باشد، می توانیم اهداف خود را به خوبی تعقیب کنیم بنابراین باید در جامعه روح حماسه زنده باشد، باید مصداق شخصیت معنوی جامعه به طور جد مشخص باشد و همه تلاش ها به سمتی برود که جامعه، عدالت خواهی را به عنوان بخشی از هویت دینی خودشان به خوبی بشناسند، اگر این اتفاق رخ دهد، عاشورا و پیام عاشورا همیشه در میان ما زنده خواهند ماند.
دکتر ترخان: اصل را بر معرفت افزایی و محبت افزایی به اهل بیت(ع) قرار دهیم
مدیر گروه علوم انسانی قرآنی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه در زیارت اربعین امام حسین(ع) به مضامین امام شناسی، مبدأ شناسی، انسان شناسی و راهبردی که انسان بتواند خود را نجات دهد و به مقصد برسد، اشاره شده است، گفت: اصل را بر معرفت افزایی و محبت افزایی قرار دهیم که این دو راهگشا هستند؛ در هر زمان و موقعیت باید تلاش کنیم معرفتمان را نسبت به امام، مبدأ و خودمان افزایش دهیم تا در پرتو این معرفت، محبت خود به اهل بیت(ع) را نیز افزایش دهیم که از این طریق راه را برای محبت ورزی به خلق الله و شیعیان ابی عبدالله پیدا می کنیم و پس از آن است که می توانیم ادعا کنیم اربعین زمینهساز تحقق تمدن نوین اسلامی خواهد شد.
حجتالاسلام و المسلمین دکتر قاسم ترخان در گفت وگو با شفقنا به پیام ها و آموزه های اربعین حسینی اشاره و اظهار کرد: زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین، مستحب است. بر اساس روایت مرسلهای از امام حسن عسکری(ع) – که آن را شیخ مفید در کتاب «المزار» و شیخ طوسی در کتاب «مصباح المتهجد» و سیدبن طاووس در کتاب اقبال نقل کردهاند – آمده است که یکی از علایم مومن زیارت کردن اباعبدالله الحسین(ع) در روز اربعین است؛ علاوه بر این به منظور زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین از امام صادق (ع) متنی نقل شده که حاوی مضامین بسیار گوهرباری است و تأمل در آن راهگشا میباشد.
سراسر زیارت اربعین با امام شناسی آمیخته شده است
وی با بیان اینکه در زیارت اربعین امام حسین(ع) به مضامین امام شناسی، مبدأ شناسی، انسان شناسی و راهبردی که انسان بتواند خود را نجات دهد و به مقصد برسد، اشاره شده است و گفت: سراسر زیارت اربعین با امام شناسی آمیخته شده است. وقتی می گوییم «السَّلامُ عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَی خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ السَّلامُ عَلَی صَفِیِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِیِّهِ السَّلامُ عَلَی الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ السَّلامُ عَلَی أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیُّکَ وَ ابْنُ وَلِیِّکَ وَ صَفِیُّکَ وَ ابْنُ صَفِیِّکَ الْفَائِزُ بِکَرَامَتِکَ أَکْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَهِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَهِ وَ اجْتَبَیْتَهُ بِطِیبِ الْوِلادَهِ وَ جَعَلْتَهُ سَیِّدا مِنَ السَّادَهِ وَ قَائِدا مِنَ الْقَادَهِ» در واقع با این سلام فرستادن ها ویژگی ها، صفات و شخصیت حضرت بیان می شود، امام حسین(ع) از ویژگی های بسیاری برخوردار است که تأمل در این زیارت به گونه ای ما را با ویژگی های اباعبدالله الحسین(ع) آشنا میکند، از طیب ولادت گرفته تا مقامی که با شهادت به آن نائل آمدهند.
سعادت یک فرد در معرفت به امام است
وی ادامه داد: «امام شناسی» مساله مهمی است و رکن اساسی نجات یک انسان و سعادت یک فرد این است که معرفت به امام پیدا کند، در مورد این نکته مهم در روایات ما مفصل بحث شده که انسان نباید بر دَرِ خانه هر کسی زانو بزند بلکه باید از کسی طلب کند که می تواند انسان را رهبری کند:
دلا نزد کسی بنشین که او از دل خبر دارد* به زیر آن درختی رو که او گلهای تر دارد
در این بازار عطاران مرو هر سو چو بیکاران* به دکان کسی بنشین که در دکان شکر دارد
امام حسین(ع) جان خود را فدا کرد تا بندگان خداوند را از جهالت، سردرگمی، ضلالت و گمراهی نجات دهد
مدیر گروه علوم انسانی قرآنی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، با بیان اینکه در زیارت اربعین در موضوع امام شناسی به اهداف قیام امام حسین(ع) نیز اشاره شده است، گفت: در این زیارت می خوانیم: «بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَهِ وَ حَیْرَهِ الضَّلالَهِ» معنای این تعبیر آن است که امام حسین(ع) جان خود را فدا کرد و خون حضرت ریخته شد تا بندگان خداوند را از جهالت، سردرگمی، ضلالت و گمراهی نجات دهد. اتفاقاً هدف اسلام هم این است که انسان ها را از تاریکی جهالت خارج کند تا آنان در اثر بصیرتی که کسب میکنند راه صحیح را پیدا کنند.
برای یافتن راه باید در کنار قرآن، محبت به اهل بیت(ع) و امامان را نیز داشته باشیم
این کارشناس تاریخ اسلام در توضیح بصیرت افزایی، بیان کرد: ممکن است شخصی نماز و قرآن بخواند و روزه بگیرد، اما اگر این شخص امام شناس نباشد، هدایت نمی شود به این دلیل که این عبادات به تنهایی جهل را برطرف نمی کند، برای اینکه انسان راه را پیدا کند باید در کنار قرآن، محبت به اهل بیت(ع) و امامان را نیز داشته باشد که در این صورت به مقصد خواهد رسید. امامان راه مستقیم به سوی خدا میباشند. اگر بنا دارید به مقصدی برسید برای رسیدن به مقصد نیاز دارید اولاً راه را بدانید و دوماً مرکب مناسبی داشته باشید، اگر مرکب داشته باشید و راه را ندانید هر مقدار هم که مرکب شما خوب باشد با سرعت بیشتری از مقصد دور می شوید. و اگر راه را بدانید و مرکب مناسب نداشته باشید، باز به مقصد نمی رسید لذا ضروری است این دو (محبت اهلبیت و انجام اعمال صالح) در کنار هم جمع شوند تا انسان به مقصد که همان سعادت است برسد.
در زیارت اربعین انسان با خدا و سنت های الهی آشنا می شود
وی «مبدأ شناسی» را مضمون دیگر زیارت اربعین برشمرد و اظهار کرد: در این زیارت انسان با خدا و سنت های الهی آشنا می شود، سنت شناسی یک علم و دانش است که متأسفانه نسبت به آن بی مهری شده و خیلی بدان توجه نمی شود. سنت به معنای طریقه، قوانین و رویه ای است که خداوند برای تدبیر عالم دارد. خیلیها به اینگوهه از قوانین الهی توجهی ندارند. اسلام و قرآن تلاش کردند که ما را با این قوانین و سنت های الهی آشنا کنند؛ به عنوان مثال خداوند در قرآن می فرماید:« وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیْهِمْ بَرَکَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ» اگر جامعه تقوا داشته باشد و اهل جامعه تقوا پیشه کنند و ایمان داشته باشند، خداوند برکات خویش را از آسمان و زمین نازل می کند، در حقیقت این یک سنت خداست و به صورت شرط و جزاء می باشد.
وی بیان کرد: در بخشی از زیارت اربعین آمده است: «وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَکَ وَ مُهْلِکٌ مَنْ خَذَلَکَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَکَ» گواهی میدهم که خدای متعال وعدهای که به تو داده است، البته به آن وفا میکند و آنان که تو را خوار کرده [و یاریت نکردند]، همه را هلاک کند و قاتلانت را عذاب سخت چشاند. این فرازها به سنت الهی اشاره دارد.
کسانی امام حسین(ع) را به شهادت رساندند که تکبّر کردند و خود را در دامن هوای نفس انداختند
دکتر ترخان «انسان شناسی» را مضمون دیگر زیارت اربعین حسینی عنوان کرد و گفت: در این زیارت می خوانیم: «وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیَا وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَی وَ شَرَی آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْکَسِ وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّی فِی هَوَاهُ وَ أَسْخَطَکَ وَ أَسْخَطَ نَبِیَّکَ» در این جمله بیان می شود که چه کسانی امام حسین(ع) را به شهادت رساندند، آنان کسانی بودند که دنیا مغرورشان کرد، و بهره واقعی خود را به یک چیز فرومایه و پست فروختند، و آخرتشان را به کمترین بها به گردونه فروش گذاشتند، تکبّر کردند و خود را در دامن هوای نفس انداختند.
وی ادامه داد: امام حسین(ع) قیام کرد و به شهادت رسید تا مردم را از جهالت برهاند اما این جهالت چگونه با دنیا طلبی گره میخورد. جهالت گاهی در مقابل علم و گاهی در مقابل عقل. گاهی انسان میداند اما دنیاطلبی او را کور و کر میکند. او در کنار امام حسین (ع) قرار نمیگیرد با اینکه میداند او کیست و وارد این مسیر نمی شود چون باید در این مسیر هزینه کند و دنیای خود را به خطر بیاندازد به عنوان مثال برای اینکه به حکومت ری برسد، بر امام حسینی که می داند کیست و مسیر ایشان چیست، شمشیر می کشد.
وی بیان کرد: کسانی که امام حسین(ع) را به شهادت رساندند، می دانستند امام حسین(ع) از چه جایگاهی برخوردار است، اما «وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیَا» فریب دنیا را خوردند، این نوع از جهالت، جهالت در مقابل عقل است. این فرازها یک نوع انسان شناسی را بیان می دارد که مراقب باشید انسان موجودی است که دو گرایش دارد، یکی گرایش به سمت خدا و دیگری گرایش به سمت دنیا. این همان چیزی است که مولوی بر اساس روایت پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) می گوید:
در حدیث آمد که یزدان مجید * خلق عالم را سه گونه آفرید… انسان موجودی است که
جان گشاید سوی بالا بالها * در زده تن در زمین چنگال ها
وی پیکار عقل با نَفس را در قالبِ حکایتی بیان می کند و چون مجنون سوار بر مرکب تن بود از مقصد دور می شد.
داستان این است که روزی مجنون سوار بر شترِ خود شد تا به کوی لیلی برود. مجنون شتر را می راند امّا شتر نیز برای خود لیلیِ دیگری داشت. لیلیِ او کُرّه اش بود که در طویله مانده بود و تابِ سفر نداشت. وقتی مجنون شتر را کتک می زد، این حیوان حرکت می کرد، وقتی نزدیک منزل لیلی می شدند، مجنون از خود بی خود می شد و شتر را کتک نمی زد و این شتر به جای اول خود باز می گشت. مجنون بعد از مدتی به خود آمد و دید که فرسنگ ها از مقصد دور شده است و خلاصه برای مسافتی نه چندان دور، مدتها در دشت و هامون سرگردان بود تا اینکه مجنون دید با این شتر نمی توان به کوی لیلی رسید لذا از مرکب پیاده شد و با پای پیاده رفت.
چرا ما انسان ها به مقصد نمی رسیم؟
وی در پاسخ به این پرسش که چرا ما انسان ها به مقصد نمی رسیم؟ گفت: دلیل آن این است که سوار مرکبی شدیم که به سمت خدا حرکت نمی کند. دنیا طلب سوار بر مرکب تن است و چون گرایشی به سمت دنیا دارد و با قرار گرفتن در مسیر حق دنیای او به خطر می افتد، حاضر نیست تغییر مسیر دهد. کسانی امام حسین(ع) را به شهادت رساندند که دنیا طلب بودند، آنان به خاطر دنیا حاضر شدند بر روی علم خود پا بگذارند و امام حسین(ع) را به شهادت برسانند. این یک جهالتی است که به ما هشدار می دهد که ای انسانها شما دارای دو گرایش هستید که اگر گرایش به دنیا در وجود شما قوی شود، برای اینکه به اهداف دنیایی خود برسید حاضرید سر فرزند پیامبر(ص) را هم ببرید.
سبک زندگی خودتان را حسینی کنید
وی به نکته دیگری در زیارت اربعین اشاره و بر تأمل و توجه در آن تأکید و تصریح کرد: در زیارت اربعین پیوند انسان ها با رهبر و اهل بیت(ع) مطرح است و بیان می دارد حال که فهمیدید رهبر شما چه کسی است و چه ویژگی هایی دارد، حال که معرفت پیدا کردید سنت خدا این است که اگر کسی در مقابل امامش بایستد، به عذاب دنیا و آخرت گرفتار میشود و اینکه چه خطری با توجه به گرایشهای انسانی وی را تهدید میکند، وقتی این معرفت های سه گانه را به دست آوردید، راه نجات شما این است که خودتان را به اهل بیت(ع) پیوند بزنید و از آنان تبعیت نمایید؛ یعنی سبک زندگی خودتان را حسینی کنید. این همان پیوند میان محبت و معرفت است که جملات مختلفی از زیارت اربعین بدان اشاره کرده است؛ مانند «وَ أَشْهَدُ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّهٌ حَتَّی یَأْذَنَ» بدین معنا که من خود را در اختیار شما می گذارم برای اینکه سعادتمند شوم و امر شما را اطاعت می کنم، قلب من به قلب شما گره خورده و به شما ایمان دارم و دشمن کسانی هستم که با شما دشمنی کردند و کسانی را دوست دارم که با شما دوست هستند.
وی تأکید کرد که اگر پیوند «معرفت» و «محبت» حاصل شود، سبک زندگی انسان نیز اصلاح و حسینی خواهد شد.
معرفت و محبت هیچ گاه تعطیل نخواهد شد
دکتر ترخان با بیان اینکه اصل بر معرفت افزایی و محبت افزایی است و در اربعین امسال هم باید بر این مسایل توجه ویژه ای داشته باشیم، گفت: امسال در مراسم اربعین حسینی حضور نداریم، اما باید توجه داشته باشیم که معرفت و محبت هیچ گاه تعطیل نخواهد شد. در هر زمان و موقعیت باید تلاش کنیم معرفتمان را نسبت به امام، مبدأ، خودمان افزایش دهیم تا در پرتو این معرفت، محبت خود به اهل بیت(ع) را نیز افزایش دهیم.
وی افزود: با افزایش محبت به اهل بیت(ع) راه را برای محبت ورزی به خلق الله و شیعیان ابی عبدالله پیدا می کنیم . حال که به دلیل شیوع بیماری امکان پیاده روی در روز اربعین حسینی نیست، از طرق مختلف میتوانیم محبت خود را به اهل بیت(ع) و امام حسین(ع) نشان دهیم. بسیاری از هیئات که هر سال در عراق موکب داشتند و امسال نمی توانند در مسیر زائران اربعین حضور یابند، تصمیم گرفتند معادل همان مخارج را برای مناطق محروم کشور هزینه کنند و قطعاً این حرکت یک نوع محبت ورزی به اهل بیت(ع) است.
اصل را بر معرفت افزایی و محبت افزایی قرار دهیم
دکتر ترخان در پایان گفت: اصل را بر معرفت افزایی و محبت افزایی قرار دهیم که این دو راهگشا هستند. زیارت اربعین موجب معرفتی می شود که در پرتو این معرفت، محبت افزایش پیدا می کند. اگر در پیاده روی اربعین شرکت کنیم یا دم از امام حسین(ع) بزنیم، اما مسیر و سبک زندگی مان با سبک زندگی امام حسین(ع) همخوانی نداشته باشد، تلاشی بیهوده داشته ایم و به سعادت نخواهیم رسید. از این طریق است که می توانیم ادعا کنیم اربعین زمینهساز تحقق تمدن نوین اسلامی خواهد شد. انشاء الله.